Δευτέρα 6 Οκτωβρίου 2014

Άρθρο του Παντελή Καλαϊτζίδη για τις σχέσεις Εκκλησίας και Αριστεράς

Φωτογραφία: Στράτος Καλαφάτης. Από την έκθεση «Αθως, τα χρώματα της πίστης» στο Πολιτιστικό Κέντρο
του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης στη Θεσσαλονίκη. Εως τις 24/10. 

Η οικονομική κρίση και ο ανέξοδος ριζοσπαστικός λόγος 
Του Παντελή Καλαϊτζίδη* 
Η οξύτατη οικονομική κρίση που ταλανίζει εδώ και τέσσερα χρόνια την πατρίδα μας άνοιξε νέο κεφάλαιο στις σχέσεις Εκκλησίας - Αριστεράς και Εκκλησίας - ριζοσπαστικού κοινωνικού και πολιτικού χώρου, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την πολιτική ριζοσπαστικοποίηση της εκκλησιαστικής ρητορικής και τον ημιεπίσημο διάλογο Εκκλησίας - Αριστεράς, που οργάνωσε τον Ιανουάριο του 2013 το Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ (μετά τις προηγηθείσες απόπειρες διαλόγου το 1983-84 στο πλαίσιο του νεοορθόδοξου κινήματος, το 1987 στο συμπόσιο της ΕΑΡ στη Θεσσαλονίκη, το 2002 στην Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου στο πλαίσιο της σειράς εκδηλώσεων «Ορθοδοξία και Νεωτερικότητα» κ.λπ.). 
Στην πρωτοφανή αυτή κρίση η Εκκλησία επέδειξε αξιέπαινη ετοιμότητα στον φιλανθρωπικό τομέα, στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας και αλληλεγγύης, περιοριζόμενη, ωστόσο, σε πράξεις περιστασιακής φιλανθρωπίας. Μοιάζει να έλειψε για άλλη μία φορά από τον εκκλησιαστικό λόγο μια πιο κριτική στάση που, ακολουθώντας το παράδειγμα των Πατέρων της Εκκλησίας, θα πήγαινε στη ρίζα και όχι στα επιφαινόμενα, στις δομές και όχι απλώς στα συμπτώματα που παράγουν φτώχεια και κοινωνική αδικία. 
Ο θυμός και η οργή που έφερε η κρίση δεν άφησαν ανέγγιχτο τον εκκλησιαστικό χώρο που, παράλληλα με νηφάλιες και ειλικρινά αυτοκριτικές προσεγγίσεις, από τη μια στιγμή στην άλλη γνώρισε μια πρωτοφανή, και εν πολλοίς ανέξοδη, ριζοσπαστικοποίηση, με έναν τρόπο, όμως, που θέτει εν αμφιβόλω τον ίδιο τον πυρήνα του ευαγγελικού και εκκλησιαστικού λόγου, δηλαδή την αγάπη, τη μετάνοια και το συγχωρητικό ήθος. Ετσι, ο δημόσιος λόγος κάποιων εκπροσώπων της Εκκλησίας, που αρθρώνεται με αφορμή την οικονομική κρίση, παραπέμπει στο παράδοξο της ριζοσπαστικοποίησης της ελλαδικής Ορθοδοξίας η οποία, στον κοινωνικοπολιτικό τομέα, σε διάστημα λίγων ετών, πέρασε από έναν λόγο συντηρητικό και αυταρχικό σε έναν λόγο επαναστατικό! Στην πραγματικότητα, αυτός ο «επαναστατικός» εκκλησιαστικός λόγος κρύβει καλά τον φόβο για την «ανοιχτή κοινωνία» και τις κατακτήσεις της νεωτερικότητας, τον φόβο της απώλειας της ελληνορθόδοξης ιδιαιτερότητας ή ακόμη την έγνοια για την πάση θυσία διατήρηση του status quo στις σχέσεις κράτους - Εκκλησίας.
Παντελής Καλαϊτζίδης
Κοινός ο φόβος 
Αλλά πριν από κάθε τι άλλο, αυτός ο «επαναστατικός» λόγος κρύβει, εντέλει, τον φόβο για την παγκοσμιοποίηση, έναν φόβο κοινό, αν και με κίνητρα πολύ διαφορετικά, τόσο στην άκρα και τη λαϊκή Δεξιά όσο και σε ένα μεγάλο μέρος της Αριστεράς, τόσο σε μερίδα πιστών όσο και σε ουκ ολίγους φανατικούς άθεους. Πράγματι, είναι στο ζήτημα της παγκοσμιοποίησης που συναντώνται και διασταυρώνονται ο θρησκευτικός εθνικισμός με τον οικονομικό εθνικισμό, ο θεολογικός αντιμοντερνισμός και αντιδυτικισμός με τον αντιευρωπαϊσμό μεγάλου μέρους της Αριστεράς, ο πολιτικοκοινωνικός αναχρονισμός πολλών εκκλησιαστικών παραγόντων με το συντεχνιακό και επαρχιώτικο πνεύμα των συνδικάτων. 
Προφανώς είναι σχετικά εύκολο για την Εκκλησία στην Ελλάδα να υιοθετήσει τον λόγο της κοινωνικοπολιτικής Αριστεράς (αντικαπιταλισμός, αντιιμπεριαλισμός, κοινωνική δικαιοσύνη, φιλολαϊκή οικονομική πολιτική), αλλά είναι μάλλον δύσκολο να διαλεχθεί σοβαρά με τα αιτήματα και τις προσδοκίες της πολιτισμικής Αριστεράς (ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα, πολιτικός φιλελευθερισμός, θέση της γυναίκας και ζητήματα φύλου, πολυπολιτισμικότητα, υπεράσπιση των μεταναστών, διαθρησκειακός διάλογος). 
Από την άλλη πλευρά, τηρουμένων των αναλογιών, μοιάζει να είναι πιο εύκολη για την Αριστερά η υιοθέτηση μιας ριζοσπαστικής ατζέντας σε συμβολικό επίπεδο. Υπό τις παρούσες δε συνθήκες του θριαμβεύοντος καπιταλισμού και της κυριαρχίας της αγοράς, της διεθνοποίησης του κεφαλαίου και της απρόσκοπτης κυκλοφορίας του σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς απομακρύνεται όλο και περισσότερο η προοπτική της ριζικής κοινωνικής αλλαγής και το όραμα μιας δικαιότερης κοινωνίας, η ατζέντα της πολιτισμικής Αριστεράς μοιάζει να υποκαθιστά όλο και πιο συχνά αυτήν της κοινωνικής Αριστεράς, καθιστώντας την πραγματοποίηση των υποσχέσεων της πρώτης στόχο ρεαλιστικό και άμεσα πραγματοποιήσιμο εντός του ιστορικού πράττειν. 

Η ηθική διάσταση 
Αυτή η έμμεση ομολογία αδυναμίας πραγματοποίησης εδώ και τώρα της ριζικής κοινωνικής αλλαγής μάς θυμίζει τα όσα σημείωνε προφητικά ο χριστιανός φιλόσοφος και επαναστάτης Νικολάι Μπερδιάγεφ στο έργο του «Οι πηγές και το νόημα του ρωσικού κομμουνισμού (1935-36)»: «Ισως η σοβιετική εξουσία φθάσει πολύ γρήγορα να αποκαταστήσει τον καπιταλισμό στην οικονομική ζωή, όχι όμως και την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης, την ελευθερία δημιουργίας μιας πνευματικής κουλτούρας. [...] Αν, όπως προβλέπεται, η αντιθρησκευτική προπαγάνδα πρόκειται τελικά να εξαλείψει κάθε ίχνος χριστιανισμού, [...] πρέπει να δεχτούμε ότι τη μέρα εκείνη, η ίδια η πραγματοποίηση του κομμουνισμού θα καταστεί από τα πράγματα αδύνατη. Γιατί κανένας δεν θα δέχεται πια το μαρτύριο, δεν θα δέχεται πια να θυσιάσει τη ζωή του για ανώτερους σκοπούς. Ο τύπος που θα υπερισχύσει θα είναι αυτός του εγωιστή που ασχολείται αποκλειστικά με τα προσωπικά του συμφέροντα. [...] Δεν είναι στους Προφήτες, όπως και μέσα στα Ευαγγέλια και στους μεγαλύτερους θεολόγους της Εκκλησίας, που συναντούμε την καταγγελία του πλούτου, της ιδιοκτησίας, την επιβεβαίωση της ισότητας όλων των ανθρώπων μπροστά στον Θεό; Είναι στον Μ. Βασίλειο όπως και στον Αγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο που η κοινωνική αδικία, δημιούργημα της κακής κατανομής του πλούτου, κριτικάρεται με μια δριμύτητα που θα έκανε τον Προυντόν και τον Καρλ Μαρξ να χλωμιάσουν. Οι θεολόγοι της Εκκλησίας διακήρυτταν ότι η ιδιοκτησία είναι κλοπή. Ο Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ήταν ένας αυθεντικός κομμουνιστής σε μια εποχή που δεν ήταν ούτε καπιταλιστική ούτε βιομηχανική». 
Αυτό που, με άλλα λόγια, θέτει ως αίτημα ο Μπερδιάγεφ είναι η ηθική διάσταση του σοσιαλισμού, η συσχέτισή του με την άσκηση και τον πνευματικό αγώνα. Το αίτημα αυτό, όμως, μας εισάγει σε μια άλλη συζήτηση όπου πρέπει να θέσουμε τα πάντα εξαρχής και κυρίως να διερωτηθούμε κριτικά τι είναι η Αριστερά και τι η Εκκλησία. 
* Ο κ. Παντελής Καλαϊτζίδης, δρ. Θεολογίας, είναι διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου, διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ).
Καθημερινή 

13 σχόλια:

Διογένης @ Ε.Μ. είπε...

"ΔΥΣΚΟΛΟΣ Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ"

Ένα πράγμα μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα:εάν και οι δύο πλευρές δεν απελευθερωθούν από τις δογματικές τους προκαταλήψεις και εμμονές, που χρόνια τώρα κουβαλάνε, η συνάντηση αυτήν θα υφίσταται μονάχα στον τόπο του φαντασιακού!

Και εξηγούμαι:δύσκολα κανείς μπορεί να αρνηθεί πως οι εκπρόσωποι της Αριστεράς στον τόπο μας, αλλά και αλλού, προσβάλλονται, πολύ τακτικά και εύκολα, από έντονα συμπτώματα αλλεργίας, όταν έρθουν σε επαφή -ακουστική ή αναγνωστική- με οτιδήποτε μεταφυσικό,... για να μην πω και το πιο προχωρημένο:κάποιοι από αυτούς, κατά το κοινώς λεγόμενον, στην κυριολεξία 'δαιμονίζονται'!
Ο αντικληρικαλισμός τους ανίατη ασθένεια που χτυπάει κόκκινο!
Όχι, βέβαια, πως δεν έχουν δίκιο σε πολλές περιπτώσεις και κυρίως σ΄αυτές των εκκλησιαστικών σκανδάλων, που, δυστυχώς, είναι πολλές(βλ. περίπτωση παιδεραστίας Ρ/καθολικών και όχι μονάχα αυτών!).
Θα επαναλάβω, όμως, τα λόγια του μακαριστού δασκάλου μου Ν. Ματσούκα:"...ας το καταλάβουν καλά οι λογής λογής ηθικολόγοι ότι η ιστορία δεν γράφεται από κοκκινοσκουφίτσες...!" Λόγια σοφά, αλλά μονάχα γι΄αυτούς που έχουν διάθεση να καταλάβουν και όχι για τους εμπαθείς καθαρολόγους(πολιτικούς και θρησκευτικούς!)

Από την άλλη οι θρησκευόμενοι, και κυρίως οι εκκλησιαστικοί ηγέτες, πρέπει κάποια στιγμή να κατανοήσουν ότι οι δογματισμοί(δεν εννοώ τα Δόγματα της Εκκλησίας μας!)και οι φονταμενταλισμοί, κάθε μορφής,
δεν βοηθάνε σε κανέναν.
Ο μετανεωτερικός άνθρωπος έχει ανάγκη από σοβαρό θεολογικό λόγο(όχι ευσεβιστικά φληναφήματα)και το σημαντικότερο:από ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΖΩΗΣ!!! Οι εκκλησιαστικοί μας 'Πατέρες'(?!?), εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, είναι πραγματικό Σκάνδαλο, ικανό να οδηγήσει πλήθος πιστών στην εκκλησιαστική- θρησκευτική αδιαφορία και σε προχωρημένες περιπτώσεις ακόμη και στην αθεΐα!

Όταν παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα, ένθεν κακείθεν, είναι λογικό να αναδύονται στο κοινωνικό γίγνεσθαι νέα πολιτικά μορφώματα, όπως αυτό της κατάπτυστης -από κάθε άποψη - Χ.Α, που δεν κάνει τίποτα άλλο από το να αναπληρώνει τα κενά(με τρόπο διαστροφικό και βάρβαρο!)που αφήνουν στον δρόμο τους οι πολιτικές και θρησκευτικές ηγεσίες!

Είναι καιρός να δούμε κάποια πράγματα με περισσή σοβαρότητα, γιατί το πρόβλημα του κακού θριαμβεύει και αλίμονό μας εάν δεν κάνουμε κάτι για να το περιορίσουμε!

Όταν έρθει η Ώρα,... θα δώσουμε λόγο ΚΑΙ γι' αυτό!

Διογένης(Ε.Μ.)

Ανώνυμος είπε...

ΣΕ ΛΙΓΟ ΘΑ ΕΡΘΕΙ ΗΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΜΑΚΑΡΙ ΝΑ ΠΑΝΕ ΚΑΛΑ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ... ΛΙΓΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΒΕΒΑΙΑ....

Ανώνυμος είπε...

Ως προς τα "αιτήματα και τις προσδοκίες της πολιτισμικής Αριστεράς", όπως τουλάχιστον τα προσδιορίζει ο συντάκτης του άρθρου, να μην ξεχάσουμε την αναφανδόν και διαχρονική υποστήριξή της στο "δικαίωμα" των χειραφετημένων (;) γυναικών στη... "διακοπή κύησης" (sic)...

Ως προς δε τον "πολιτικό φιλελευθερισμό", που επίσης ο συντάκτης εντάσσει στην ατζέντα της υποτιθέμενης πολιτισμικής Αριστεράς, η αναφορά προκαλεί μάλλον θυμηδία, αν αναλογιστούμε την αφωνία της, όταν γίνεται λόγος για την καταπάτηση των ανθρώπινων, πολιτικών και, ασφαλώς, θρησκευτικών δικαιωμάτων, σε καθεστώτα τύπου Κίνας, Β. Κορέας και, παλαιότερα, Αλβανίας, Αν. Γερμανίας και λοιπών σοσιαλιστικών παραδείσων του αλήστου μνήμης σιδηρού παραπετάσματος.

Ως προς δε την "υπεράσπιση των μεταναστών" όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά τι εννοούν οι σύντροφοι με αυτό. Νομιμοποίηση όλων ανεξαιρέτως των παρανόμως εισελθόντων μεταναστών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται: ενθάρρυνση και άλλων από τα δισεκατομμύρια των αναξιοπαθούντων συνανθρώπων μας του τρίτου κόσμου στο να έλθουν και αυτοί παράνομα στις χώρες της αφθονίας, όπως για παράδειγμα η δική μας (...) και να γίνουμε μέσα σε μια δυο γεννιές μειοψηφία στην ίδια την πατρίδα μας. Επίσης δεν χρειάζεται πολύ μυαλό για να καταλάβουμε τι συνεπάγεται μια τέτοια "φιλάνθρωπη" πολιτική για τη στροφή ολοένα και περισσότερων απελπισμένων συμπολιτών μας σε ρατσιστικές και αντικοινοβουλευτικές πολιτικές επιλογές, που μόνο ανεγκέφαλοι μπορεί να θεωρούν πως αντιμετωπίζονται με πολιτικές και στημένες δικαστικές διώξεις, όπως αυτές του τελευταίου χρόνου.

Κατά τα λοιπά τα όσα γράφει ο συντάκτης στο άρθρο δεν μπορεί παρά να τα προσυπογράψει κάθε γρηγορούσα χριστιανική συνείδηση. Αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω είναι γιατί αυτή η πρεμούρα για ανεύρεση παράλληλων δρόμων με ιδεολογίες και κοσμοθεωρίες που βασίζονται σε ριζικά διαφορετική βάση από αυτή της χριστιανικής κοσμολογίας και ανθρωπολογίας.



Ανώνυμος είπε...

Αφού ορισμένοι περιμένουν προκοπή από τους αριστερούς τι να πει κανένας.

Ανώνυμος είπε...

Oπως πάντα οι αριστεροί είναι οι κατσικοπόδαροι της υπόθεσης και γι αυτό καλό είναι να αρχίσουν και οι εξορίες από τώρα για να σώσουμε την πατρίδα και την εκκλησία! Έλεος αδέλφια!

Ανώνυμος είπε...

Αυτό το "στημένες διώξεις" τι το'θελες βρε ευλογημένε 8:45;Kαι το'χες καμουφλάρει τόσο κομψά...

X.K

Ανώνυμος είπε...

Συγγνώμη, ήμαρτον-ήμαρτον, δεν είναι στημένες οι διώξεις, άπαγε της βλασφημίας, μη με στείλεις στη Σιβηρία για... "διακοπές", έλεος!

Κι εγώ που νόμισα πως είχα καμουφλαριστεί τόσο καλά, μα εσύ αδελφέ μου διαβάζεις σφραγισμένο γράμμα, μπα σε καλό σου...

Ανώνυμος είπε...

Μη φοβάσαι,δεν είμαι σαν τα θύματα των "στημένων".Πολύ χαρά βλέπω πάντως.Δε σ'αφήνει να κρυφτείς με τίποτα..

Χ.Κ

Ανώνυμος είπε...

Ε, μα κρύβεται τέτοια χαρά; Πάντως με καθησυχάζει πως δεν είσαι σαν τα θύματα των στημένων. Ουφ, τη γλυτώσαμε τη Σιβηρία...

Ανώνυμος είπε...

Ελπίζω(και είμαι σίγουρος)και τις "διακοπές στο Άουσβιτς",για τις οποίες τραγουδάει κι ένα "θύμα"...

Χ.Κ.

Ανώνυμος είπε...

Φίλε 10:55 για να πάψετε να είστε οι κατσικοπόδαροι της υπόθεσης να φροντίσετε να γίνετε καλά παιδιά και γιατί όχι να πάτε και καμιά Κυριακή στην Εκκλησία. Και τότε κι εμείς θα αλλάξουμε γνώμη. Μέχρι τότε όμως στην επιτήρηση!!!!!!!!!!!!!

Ανώνυμος είπε...

Εγώ θα το πάω ένα βήμα παραπέρα και θα προτείνω εθνικοθρησκευτικό φρονηματισμό με καθημερινή ανάγνωση των εγκυκλίων του Πειραιώς και των αναρτήσεων του Καλαβρύτων στο ιστολόγιο του,με γραπτές εξετάσεις για τα απολωλότα πρόβατα την τελευταία Κυριακή κάθε μήνα.Στις τρεις λάθος δασείες των εγκυκλίων Σεραφείμ και στους τρεις λανθασμένους ύμνους Αμβροσίου εις την Εθνοσωτήριον,το γραπτό μηδενίζεται!

Χ.Κ

Ανώνυμος είπε...

Σιγά τα αίματα.. για ποιά αριστερά κάμνετε λόγο; Γιαυτή που το 2012 στις πρώτες εκλογές υπόσχεται "χωρισμό" και στις επόμενες, αφού έκαμε τη μπακαλική σούμα των αποτελεσμάτων, το γύρισε σε "διαβούλευση".... ας μην φληναφούμε βαυακαλιζόμενοι για κάποια πράγματα "στο εντάξει" μεταξύ αριστεράς και Εκκλησίας στην Ελλάδα.. το εκκλησιαστικό τέλμα, στην Ελλάδα πάντα, ένας δύναται να το ξεβουρκώσει.. ο Βαρθολομαίος! Και θα το πράξει και δη εν όψει Πανορθοδόξου!
υ.γ. αν θέλετε με δημοσιεύετε, δεν θα επανέλθω!

Related Posts with Thumbnails