ΠΑΤΡΕΑΣ, ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, ΓΟΥΣΤΑΥΟΣ ΚΛΑΟΥΣ: ΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΠΟΥ ΣΦΡΑΓΙΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΤΡΑ

φωτογραφίες: Χρήστος Κοσμάς

Αιφνιδιάστηκε ευχάριστα το κοινό που παραβρέθηκε στην εκδήλωση «Πάτρα, Πόλη Μεταναστών» με την αποκάλυψη της ταυτότητας των τριών προσωπικοτήτων που το «Πλήρωμα 94» είχε επιλέξει, προκειμένου να παρουσιάσει τη θετική πλευρά της μετανάστευσης. Τα ονόματα των τριών προσώπων είχαν παραμείνει μυστικά πριν την εκδήλωση και η έκπληξη όσων προσήλθαν στο Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων», το βράδυ της Τετάρτης, ήταν μεγάλη όταν συνειδητοποίησαν πως η παρουσίαση αφορούσε τον Πατρέα, τον Άγιο Ανδρέα και τον Γουσταύο Κλάους!

Ο Πατρέας υπήρξε μετανάστης, καθώς την εποχή που δημιουργήθηκαν οι πόλεις-κράτη, εκδιώχθηκε από τον γενέθλιο τόπο του, τη Σπάρτη - Λακεδαίμονα (πρόγονός του ο Λακεδαίμων) για να βρει καταφύγιο ως εξόριστος και εχθρός των ισχυρών της εποχής Δωριέων, σε έναν ξένο τόπο. Μετά από περιπλανήσεις όχι μόνο επιβίωσε, αλλά έκανε κάτι πολύ μεγαλύτερο: Ένωσε τρεις αντίπαλους οικισμούς σε ισχυρή συμμαχία και με τη δύναμη της πολιτικής του δεινότητας σχημάτισε μια ολόκληρη συμπολιτεία, θεμελιώνοντας την ίδια μας την πόλη, την σημερινή Πάτρα.

Στην πρώτη πράξη, θα λέγαμε, της εκδήλωσης, που αφορούσε στον Πατρέα ο Γιάννης Κοψίνης διάβασε ένα απόσπασμα από την Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη, ενώ η Χοροδράση της Βίκυς Αγόρα είχε αναλάβει δράση επί σκηνής.

Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο. καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο. το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή. Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή. ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός. κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος. Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή. κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι΄ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία.

Ρωτώ, ξαναρωτώ χτυπώντας το χάος: Ποιος μας φυτεύει στη γης ετούτη χωρίς να μας ζητήσει την άδεια; Ποιος μας ξεριζώνει από τη γης ετούτη χωρίς να μας ζητήσει την άδεια; Είμαι ένα πλάσμα εφήμερο, αδύναμο, καμωμένο από λάσπη κι ονείρατα. Μα μέσα μου νογώ να στροβιλίζουνται όλες οι δυνάμες του Σύμπαντου. Θέλω μια στιγμή, προτού με συντρίψουν, ν΄ ανοίξω τα μάτια μου και να τις δω. Άλλο σκοπό δε δίνω στη ζωή μου. Θέλω να βρω μια δικαιολογία για να ζήσω και να βαστάξω το φοβερό καθημερινό θέαμα της αρρώστιας, της ασκήμιας, της αδικίας και του θανάτου.

Ξεκίνησα από ένα σκοτεινό σημείο, τη Μήτρα. Οδεύω σ΄ ένα άλλο σκοτεινό σημείο, το Μνήμα. Μια δύναμη με σφεντονάει μέσα από το σκοτεινό βάραθρο. μια άλλη δύναμη με συντραβάει ακατάλυτα στο σκοτεινό βάραθρο. Δεν είμαι ο κατάδικος που τον πότισαν κρασί για να θολώσει το μυαλό του. με λαγαρά τα φρένα, νηφάλιος, δρασκελώ το ανάμεσα στους δυο γκρεμούς μονοπάτι.

«Ασκητική», Νίκος Καζαντζάκης

Μετανάστης ήταν και ο Άγιος Ανδρέας, αφού γεννήθηκε στην Γαλιλαία του σημερινού Ισραήλ και διάλεξε έναν ξένο τόπο για να κηρύξει την πίστη του και τελικά να μαρτυρήσει γι' αυτήν, την ελληνική (Παλαιά) Πάτρα, που βρισκόταν τότε υπό την κυριαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Κατά παράδοξο τρόπο ο Άγιος Ανδρέας συνέχισε να είναι μετανάστης και μετά τον θάνατό του, καθώς η Κάρα του, το λείψανό του και τμήμα του δακτύλου του ακολούθησαν πολλές ατραπούς και είχαν ...μεταναστευτικές περιπέτειες.

Τα μέλη του Καλλιτεχνικού Συνόλου Πολύτροπον απέδωσαν με τον δικό τους τρόπο ένα απόσπασμα από την αποστολική περικοπή της εορτής του Αγίου Ανδρέου, που ταιριάζει και στους σημερινούς μετανάστες:

ὁ Θεὸς ἡμᾶς τοὺς ἀποστόλους ἐσχάτους ἀπέδειξεν, ὡς ἐπιθανατίους, ὅτι θέατρον ἐγενήθημεν τῷ κόσμῳ, καὶ ἀγγέλοις καὶ ἀνθρώποις... ἄχρι τῆς ἄρτι ὥρας καὶ πεινῶμεν καὶ διψῶμεν καὶ γυμνητεύομεν καὶ κολαφιζόμεθα καὶ ἀστατοῦμεν καὶ κοπιῶμεν ἐργαζόμενοι ταῖς ἰδίαις χερσί· λοιδορούμενοι εὐλογοῦμεν, διωκόμενοι ἀνεχόμεθα, βλασφημούμενοι παρακαλοῦμεν· ὡς περικαθάρματα τοῦ κόσμου ἐγενήθημεν, πάντων περίψημα ἕως ἄρτι.

Ο Γουσταύος Κλάους ήταν επίσης μετανάστης. Η ιστορία, η ομορφιά και οι προοπτικές του τόπου της Πάτρας τον έκαναν να αποφασίσει να εγκατασταθεί και να προσφέρει μια νέα προοπτική στο νέο του σπίτι. Η αγορά γης για καλλιέργεια οιναμπέλων σηματοδοτεί μια απόφαση για εγκατάσταση, για ρίζωμα στον τόπο, σε αντίθεση με την ευκινησία του εμπορίου, που ήταν το βασικό του επάγγελμα. Στη συνέχεια το πάθος και η σοφία του, μεταμόρφωσαν την μικρή οινοποιία σε ένα οινικό συγκρότημα, που γίνεται το λίκνο κρασιών-θρύλων ανά τον κόσμο, διαφημίζοντας την Αχαΐα, μέσω του ονόματος της Achaia Clauss.

Η βραδιά ήταν αφιερωμένη στη θετική πλευρά της μετανάστευσης. Με αφορμή το πρόβλημα που ταλανίζει εδώ και χρόνια την τοπική κοινωνία της Πάτρας, η εκδήλωση προέβαλε μία άλλη οπτική ματιά και διάσταση του θέματος των μεταναστών. Στην εκδήλωση, που θύμισε και τίμησε τις τρεις αντιπροσωπευτικές προσωπικότητες της πατρινής ιστορίας, συμμετείχαν η Χορευτική Ομάδα «Χοροδράση» (με υπεύθυνη την Βίκυ Αγόρα), το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» (υπεύθυνος ο Παναγιώτης Ανδριόπουλος) και μέλη του Ερασιτεχνικού Σχημάτος Πάτρας «Ρεφενέ».

Τη σκηνοθετική επιμέλεια είχε ο Διονύσης Βούλτσος, ενώ προβλήθηκε και ένα ντοκιμαντέρ του Σπύρου Ματθαιόπουλου.