Η συμμετοχή ενός χορού ψαλτών, της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας, σε εκδηλώσεις όπως οι "Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς", δεν είναι κάτι πρωτότυπο ή πρωτοφανές. Το περιεχόμενο όμως, είναι.
Η μουσική του Δημήτρη Καραλή για την "Αντιγόνη" του Σοφοκλή, από την οποία μικρά αποσπάσματα θα παρουσιάσει αύριο η ΕΛ.ΒΥ.Χ. στην Πνύκα, είναι μια καινούργια και φρέσκια σύνθεση βασισμένη απόλυτα στην πρωτότυπη ιδέα. Είναι το ίδιο το κείμενο, και ο σεβασμός στις ρυθμικές επιλογές του Σοφοκλή που δίνουν την μουσική ιδέα. Η προσωδία παράλληλα με τον δυναμικό τονισμό, είναι ο οδηγός για μια μουσική που σκοπό έχει την ανάδειξη του λόγου.
Το ερώτημα που μπορεί να προκύψει είναι γιατί μια Βυζαντινή χορωδία καλείται να υπηρετήσει μια τέτοια σύνθεση. Θα μπορούσε κάποιος διερευνώντας λίγο την ιστορία της εκκλησιαστικής μουσικής να αναζητήσει εκεί τους λόγους. Για παράδειγμα, η καταγωγή των σημαδιών με τα οποία γράφεται αυτή, ακόμη και σήμερα, έστω και μετά από μια υπερχιλιετή εξελικτική πορεία, είναι οι τόνοι και τα πνεύματα της ελληνικής γλώσσας. Το γεγονός πως τα σημάδια της προσωδίας της γλώσσας είναι αυτά που θεωρούνται κατάλληλα να αποτελέσουν τη βάση της παρασημαντικής της βυζαντινής μουσικής, αποδεικνύει την άρρηκτη σχέση της μουσικής αυτής με τον λόγο.
Οι ιστορικοί, οι θεατρολόγοι, οι λειτουργιολόγοι είναι πιθανόν να ανακαλύπτουν διάφορα στοιχεία της τραγωδίας που επιβιώνουν ακόμα και στην σύγχρονη λειτουργική πράξη. Οι μουσικοί, ιδίως μετά την ανακάλυψη του παπύρου της Οξυρύγχου μπορεί να διαπιστώνουν πως τα ίδια μέσα, στα πλαίσια ενός πολιτισμού, κλήθηκαν να υπηρετήσουν διαφορετικούς σκοπούς. Ακόμα και ο απλός αναγνώστης-ακροατής μπορεί να διαπιστώσει ομοιότητες στην δοξολογία του ερχομού του φωτός από τους γέροντες της Θήβας, "ἀκτὶς ἀελίου, τὸ κάλλιστον ἑπταπύλῳ φανὲν Θήβᾳ τῶν προτέρων φάος, ἐφάνθης ποτ᾽, ὦ χρυσέας ἁμέρας βλέφαρον, Διρκαίων ὑπὲρ ῥεέθρων μολοῦσα...", και στο κείμενο της δικής μας "Μεγάλης Δοξολογίας", "Δόξα σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς, Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ...".
Πέρα όμως από τις προφανείς διαφορές, τις προφανείς ή και λιγότερο προφανείς ομοιότητες, τις πιθανές συνέχειες και ασυνέχειες, ο κυριότερος λόγος που κάνει ένα χορό ψαλτών να μεταμορφώνεται σε χορό αρχαίας τραγωδίας, είναι η κοινή αγωνία που κατέχει τον τραγικό ποιητή, αργότερα κατέχει τον υμνωδό-μελοποιό, και μέχρι σήμερα [πρέπει να] κατέχει τον ψάλτη, για την ανάδειξη του λόγου. Έτσι ο ψαλτικός χορός αποδεικνύεται το ιδανικότερο σχήμα, από άποψη εκφοράς του λόγου, για την ερμηνεία των χορικών μιας αρχαίας τραγωδίας.
φωτό: Αντ. Αετόπουλος
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου