Πέμπτη 28 Αυγούστου 2008

Η ΣΑΛΩΜΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΟΥΣ

“Γενεθλίων τελουμένων, του αναιδεστάτου Ηρώδου, της ασελγούς ορχηστρίδος, επληρούτο η διάθεσις του όρκου…», «Ωρχήσατο η μαθήτρια, του παμπονήρου διαβόλου, και την κεφαλήν σου Πρόδρομε, μισθόν αφείλετο…», «…ο επίγειος Άγγελος, πορνικής ορχήσεως, αναδείκνυται έπαθλον..».
Το όνομα του ασελγούς κορίου δεν μας διασώζει ούτε ο Ευαγγελιστής Μάρκος που περιγράφει τα της αποτομής της κεφαλής του Προδρόμου ούτε η υμνογραφία. Έφθασε ως εμάς μέσω του ρωμαίου ιστορικού Φλάβιου Ιώσηπου, ο οποίος περιέγραψε την Σαλώμη ως «τη γυναίκα που χόρεψε στη γιορτή του Ηρώδη και ζήτησε το κεφάλι του Βαπτιστή».
Αυτή η Σαλώμη μεταμορφώθηκε σε ένα πρόσωπο – σύμβολο μιας ταραχώδους και συνταρακτικής περιόδου στην ιστορία της τέχνης, όπως ήταν το μεταίχμιο του 19ου και 20ου αιώνα. Είναι, όπως ακριβώς η Λούλου του Φρανκ Βέντεκιντ, η τέλεια ενσάρκωση της μοιραίας γυναίκας που οδηγεί στην καταστροφή όλους τους άνδρες που θα βρεθούν στο δρόμο της.
Μαζί της ασχολήθηκαν σπουδαίοι ποιητές, συγγραφείς και ζωγράφοι, όπως ο Στεφάν Μαλλαρμέ, ο Ζορί – Καρλ Υσμάν, ο Γκουστάβ Μορώ, μέχρι που ήλθε ο Όσκαρ Ουάιλντ, ο οποίος το 1892 έγραψε ένα θεατρικό έργο με θέμα τη μορφή της Σαλώμης.

Όταν ο Ουάιλντ γράφει στη γαλλική γλώσσα τη Σαλώμη, ένα δράμα-μελέτη με θέμα τη σεξουαλική νεύρωση, έρχεται αντιμέτωπος με τα πουριτανικά ήθη της εποχής του αλλά και με τη βικτωριανή λογοκρισία, η οποία απαγορεύει την παράσταση του έργου στην Αγγλία, εξαιτίας τόσο του βιβλικού θέματος όσο και του έντονου αισθησιασμού του. Δέκα χρόνια αργότερα ο Ρίχαρντ Στράους χρησιμοποιεί τη γερμανική μετάφραση του Χέντβικ Λάχμαν ως λιμπρέτο της όπερας Σαλώμη, η οποία πρωτοπαρουσιάζεται στην Όπερα της Δρέσδης στις 9 Δεκεμβρίου 1905 με θριαμβευτική επιτυχία. Τα επόμενα χρόνια η όπερα ανεβαίνει στις μεγαλύτερες λυρικές σκηνές του κόσμου καθιερώνοντας διεθνώς το συνθέτη της. Σε κάθε ανέβασμά της η Σαλώμη προκαλεί έως και σήμερα ιδιαίτερη αίσθηση και συχνά σκανδαλίζει με τολμηρές σκηνές όπως ο "Χορός των επτά πέπλων" και ο ερωτικός μονόλογος που τραγουδάει η κεντρική ηρωίδα κρατώντας στα χέρια της την κομμένη κεφαλή του Ιωάννη.
Η όπερα αποτελείται από τέσσερις μεγάλες σκηνές οι οποίες χωρίζονται από συμφωνικά ιντερλούδια. Το έργο ακολουθεί τις αρχές του βαγκνερικού μουσικού δράματος, που βασίζεται σε μια συνεχή ροή μουσικής, αμιγώς συμφωνικής, απ’ όπου ξεχωρίζουν ένας μεγάλος αριθμός καθοδηγητικών μοτίβων, που συμβολίζουν τους διάφορους ήρωες του δράματος.
Η όπερα τελειώνει με τον θάνατο της Σαλώμης, που ο Ηρώδης προστάζει, καθώς δεν αντέχει να τη βλέπει να περιφέρει την κεφαλή του Βαπτιστή σε μια κατάσταση μακάβριας έκστασης. Έτσι, με μερικές ωμές και ανελέητες συγχορδίες ολοκληρώνεται αυτή η όπερα του Στράους, που κατέχει κεντρική θέση στο ρεπερτόριο του 20ου αιώνα και πλέον όλων των εποχών.

Για την "ιδανική" Σαλώμη, τον ρόλο και την ερμηνεία, το έργο και την εποχή διαβάστε το άρθρο του Michel Bichsel στο site της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Σπουδαίο κείμενο εκτάκτου εμπνοής κι εξαιρετικής πυκνότητας!

Ανώνυμος είπε...

Έχω στην βιβλιοθήκη μου μία έκδοση του περίφημου Ελληνικού εκδοτικού οίκου της "Ατλαντίδος" της Νέας Υόρκης, των αρχών του 20ου αιώνα! 'Εχει τίτλο "Σαλώμη και Ηρωδιάς: Η αποκεφάλισις του Προδρόμου" και πρόκειται για επίτομη(400 σελίδες περίπου) λογοτεχνική επεξεργασία, σε ωραία καθαρεύουσα-αλλά απόλυτα κατανοητή Ελληνική, της σχετικής Ευαγγελικής διηγήσεως(με προφανείς, λογοτεχνική αδεία, προσθήκες από Ιουδαίους και θύραθεν ιστορικούς που ήκμασαν την εποχή της Καινής Διαθήκης) σχετικά με το γεγονός του αποκεφαλισμού του Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού, που η Εκκλησία εορτάζει στις 29 Αυγούστου. Το βιβλίο αυτό, μαζί με άλλα της λεγόμενης κλασσικής λογοτεχνίας, έφερε ο μακαριστός πάππος μου από τη Νέα Υόρκη πριν 80 περίπου χρόνια-όταν ήτο ακόμη πολύ νέος- και έχει εφθαρμένες, δυστυχώς, τις πρώτες και τελευταίες σελίδες με αποτέλεσμα να μην είναι ευδιάκριτο το όνομα του συγγραφέα. Η διήγηση είναι πολύ γλαφυρή και συναισθηματική και η πλοκή των γεγονότων κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη σε όλη την πορεία της αναπτύξεως τους.
Ο.μ.

Related Posts with Thumbnails